juni 2020

Woordenschat van de coronacrisis

 

Aerosol, coronakapsel, groepsimmuniteit, mitigatie, oversterfte, thuiswerken, WhatsApperitieven en zelfquarantaine: allemaal woorden die gerelateerd zijn aan de coronacrisis. Er ontstaan niet alleen nieuwe woorden zoals WhatsApperitieven, ook een gangbaar woord als thuiswerken en medische termen als aerosol en oversterfte vertegenwoordigen het typische taalgebruik tijdens de coronapandemie. Voormalig directeur Piet van Sterkenburg stelde in samenwerking met het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) een uitgebreide woordenlijst samen met meer dan 1000 coronawoorden. De lijst is gebaseerd op het Glossario COVID-19, gemaakt door het Italiaanse onderzoeksinstituut Eurac in Bolzano, en aangevuld met woorden en begrippen die tijdens de coronacrisis in Nederland en Vlaanderen boven kwamen drijven. Aanvullingen kunt u doorgeven via een reactie op deze nieuwsbrief.

 

Woordenschat van de coronacrisis (pdf)

Van A tot Ajuin: Matthias de Vriesquiz
 

Der leken spieghel, het leerdicht van Jan van Boendale dat De Vries van 1844-1848 in drie delen publiceerde; Warenar, P.C. Hoofts toneelstuk dat De Vries in 1843 uitgaf; Polybius, de Griekse historicus op wie De Vries december 1843 promoveerde; A-Ajuin, het eerste en het laatste artikel van het eerste deel van het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Deze vier antwoorden vormen de oplossing van de quiz die we eind mei lanceerden op neerlandistiek.nl, ter ere van het Matthias de Vriesjaar. Diedrik van der Wal had als enige alle vragen goed en is daarmee de winnaar van de quiz. Van harte gefeliciteerd!

Bekijk de uitslag van de quiz  

Nieuw logo voor het ENT


Het Expertisecentrum Nederlandstalige Terminologie (ENT) ondersteunt mensen en organisaties die met terminologie werken. Zij kunnen hier via het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) terecht voor terminologische informatie en hulpmiddelen. Elke paar maanden verschijnt er een nieuwsbrief over ontwikkelingen en evenementen in de wereld van de terminologie. Sinds kort heeft het expertisecentrum ook een eigen logo. Het logo is gebaseerd op dat van het INT, en komt in twee verschillende kleuren: groen en blauw.



Lees meer over terminologie en het expertisecentrum

Hoe noem je een badpak uit één deel?


De Stichting Nederlandse Dialecten (SND) heeft een nieuwe dialectvragenlijst online gezet. Deel één van de streektaalenquête heeft een zomers tintje, het tweede deel gaat over lichaamsdelen. Het invullen van de lijst kan op de website van de SND en duurt niet lang. Helpt u mee om voor elke regio in Nederland en Vlaanderen gegevens te verzamelen?

Ga naar de streektaalenquête

Seacuterie


Fijne 'viswaren', bijvoorbeeld octopussalami, schaaldierenworst en zwaardvisham; charcuterie uit de zee.

Neologisme van de week

Taalportaal uitgebreid met Afrikaans


Met een online plechtigheid vanuit Zuid-Afrika is op 21 mei 2020 het Afrikaans officieel toegevoegd aan Taalportaal: het digitale platform dat alle kennis over de Nederlandse, Friese en nu ook Afrikaanse (wetenschappelijke) grammatica beschikbaar maakt voor een internationaal publiek. Voor deze gelegenheid is de website van Taalportaal door het Instituut voor de Nederlandse Taal in een nieuw jasje gestoken. Het logo is opgefrist, de zoekfunctionaliteit is verbeterd en de site is geschikt gemaakt voor mobiel en tablet. Naast de toevoeging van de wetenschappelijke grammatica van het Afrikaans aan Taalportaal is tegelijk ook het nieuwe Taalonderrigportaal (TOP) geopend: een grammatica van het Afrikaans, maar speciaal bedoeld voor studenten en onderwijzers en geschreven in het Afrikaans (in tegenstelling tot het Engelstalige Taalportaal).

Ga naar Taalportaal

Lezing taaltechnologie


Op 27 juni 2020 geeft Frieda Steurs een lezing over taaltechnologie op het virtuele evenement Abralin ao Vivo – Linguists Online.

Meer lezen

Databanken etymologie, dialecten en uitleenwoorden naar INT


Deze maand zijn de etymologiebank, de elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten (eWND) en de Uitleenwoordenbank verhuisd naar het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT). Deze drie databanken zijn opgezet door onderzoeker Nicoline van der Sijs, die begin dit jaar in dienst trad bij het instituut. De etymologiebank bevat op dit moment zestig etymologische woordenboeken en er zitten nog meer dan tien woordenboeken in de pijplijn. De eWND bevat de inhoud van bijna zeventig dialectwoordenboeken van plaatsen of gebieden, verspreid over heel Nederland. De Uitleenwoordenbank tot slot bevat 18.242 Nederlandse woorden die door (138) andere talen zijn overgenomen.

Lees meer op onze website

Puzzelbeestje


Groningse studenten ontwikkelden de puzzelwebsite puzzelbeestje.nl op basis van een groot INT-lexicon.

Meer lezen

Stommerd, stommeling & stommerik

 

Er is nooit systematisch onderzocht door wie en waar Nederlandse afleidingen als stommerd, stommeling, stommerik of stombo worden gebruikt. Bestaan er regionale verschillen binnen de standaardtaal van Nederland, Vlaanderen, Suriname en de Nederlandse Antillen? Bestaan er dialectverschillen binnen de Lage Landen, of zijn er generatieverschillen? En hebben deze woorden voor alle gebruikers dezelfde betekenis, of verschilt dat? Om de antwoorden op deze vragen te kunnen vinden heeft Nicoline van der Sijs een vragenlijst opgesteld. Iedereen die Nederlands of Fries spreekt, of een streektaal als Nedersaksisch, Limburgs, Brabants, Zeeuws, kan deelnemen. Het invullen van de vragenlijst duurt 10 à 20 minuten. Uw gegevens worden volledig anoniem verwerkt en niet aan derden doorgegeven. Hoe meer mensen de vragenlijst invullen, hoe beter inzicht we krijgen in de situatie, dus we zijn u erg dankbaar voor het invullen. Kent u geïnteresseerden, stuur dan de link naar de vragenlijst aan hen door. Alvast bedankt!


Vul de vragenlijst in

Smijdigen


Het smydighen der rechtmaatighe plakkaaten, zo omschreef de 17e-eeuwse schrijver P.C. Hooft de versoepeling van overheids-maatregelen.

Terug in de taal

Crowdsourcing, 17e-eeuws & Delpher

 

Op Delpher, de website met historisch Nederlandse publicaties, is sinds vorige maand de transcriptie van 6000 Nederlandstalige kranten uit de 17e eeuw en een deel van de Tweede Wereldoorlogskranten doorzoekbaar. Ruim 200 vrijwilligers hebben de afgelopen vijf jaar de krantenartikelen handmatig overgetikt en daarna het resultaat nog eens gecorrigeerd. Op het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) wordt verder gewerkt aan het krantenmateriaal, ten behoeve van onderzoek naar het taalgebruik in de 17e eeuw.


Lees het nieuwsbericht

Apps voor het leren van een taal

 

EnetCollect (European Network for Combining Language Learning with Crowdsourcing Techniques) is een Europees project dat de productie van lesmateriaal voor taalleerders met verschillende niveaus en achtergronden wil verbeteren, met behulp van crowdsourcing. De onderzoekers willen in kaart brengen welke apps en platforms voor het leren van een taal op dit moment in omloop zijn. Gebruikt u zo'n app of kent u een platform? Help mee en vul de enquête in! De enquête is in het Engels en invullen duurt een paar minuten.


Vul de enquête in

Meer nieuws & agenda

Redactie: Laura van Eerten
© 2020 Instituut voor de Nederlandse Taal, alle rechten voorbehouden.